Aşağılık kompleksi kulağa ağır bir ifade gibi gelse de, aslında hepimizin hayatında zaman zaman karşılaştığı bir duygu olabilir. Peki, aşağılık kompleksi nedir? Neden bazıları kendini sürekli “yetersiz” hisseder? Bu yazıda, bu konuyu samimi bir şekilde, sanki bir dostunla sohbet eder gibi ele alacağım. Eğer sen de bazen “Ben neden böyleyim?” diye düşünüyorsan, gel birlikte bu duygunun ne olduğuna ve nereden geldiğine bakalım!
Aşağılık Kompleksi Nedir?
Aşağılık kompleksi, kişinin kendini başkalarından daha az değerli, yeteneksiz ya da başarısız görmesi demek. Psikolojide Alfred Adler’in ortaya attığı bu kavram, genellikle “Ben yeterince iyi değilim” hissiyle kendini gösterir. Mesela, bir arkadaşın başarılarından bahsederken senin içten içe “Ben asla böyle olamam” diye düşünmen ya da bir işte hata yaptığında “Zaten benden bir şey olmaz” demen… İşte bu, aşağılık kompleksinin sesi.
Neden Ortaya Çıkar?
Bu duygu birdenbire oluşmuyor; genelde geçmişten ya da çevreden gelen bazı izler buna zemin hazırlıyor. İşte en yaygın nedenler:
Çocuklukta Alınan Yaralar
Küçükken sürekli eleştirildiysen ya da ailen seni başkalarıyla kıyasladıysa, bu his kök salabilir. “Komşunun kızı senden daha çalışkan” gibi cümleler, çocuk aklına “Ben eksik biriyim” mesajını kazıyabilir.
Sosyal Baskı ve Karşılaştırma
Sosyal medya çağında herkesin “mükemmel” hayatlarını görmek, seni fark etmeden aşağı çekebilir. “Onlar çok başarılı, bense hiçbir şey yapamıyorum” düşüncesi, aşağılık kompleksini besler. Oysa o parlak fotoğrafların ardında neler var, kim bilir?
Tekrarlanan Başarısızlıklar
Hayatta hepimiz tökezleriz, ama eğer başarısızlıklar üst üste geldiyse ve sen bunu kişisel bir kusur gibi gördüysen, özgüvenin yerini yetersizlik hissi alabilir. Mesela, bir işte sürekli hata yapmak, “Ben beceriksizim” duygusunu pekiştirebilir.
Çevreden Gelen Mesajlar
Eğer etrafındaki insanlar seni küçümser ya da alay ederse, bu hissin içine gömülebilirsin. “Seninle mi uğraşacağım” gibi bir söz, dışarıdan basit görünse de içinde fırtınalar koparabilir.
Kendi İç Eleştirin
Bazen en büyük düşman, kendi kafanın içindeki ses. “Ben zaten hiçbir şeyi hak etmiyorum” ya da “Kimse beni ciddiye almaz” gibi düşünceler, aşağılık kompleksini körükler. Bu ses, genelde geçmişten gelen bir yankı.
Bu duyguyu tamamen silmek zor olsa da, onunla barışmak mümkün. Mesela, kendine şunu sor: “Bu his gerçek mi, yoksa sadece bir algı mı?” Küçük bir başarıyı fark et ve “Bak, bunu yaptım!” de. Kendine şefkat göstermek, bu kompleksin zincirlerini kırmanın ilk adımı. Özgüven eksikliği neden olur başlıklı yazımıza da göz atabilirsiniz.
Aşağılık kompleksi nedir? sorusu, hepimizin insan yanına bir ayna tutuyor. Çocukluktan kalan izler, çevrenin baskısı ya da kendi sert eleştirilerimiz… Bunlar seni tanımlamaz, sadece birer gölge.
